บริเวณแม่น้ำยม บ้านสุเม่น หมู่.1 ต.แม่สิน อ.ศรีสัชนาลัย จ.สุโขทัย ชาวบ้านจำนวนหนึ่ง พร้อมอุปกรณ์ร่อนทองที่ทำจากไม้ และบางส่วนใช้กระทะ ลงไปร่อนหาเศษทองคำกลางแม่น้ำซึ่งแห้งขอด มีแต่โขดหินและทรายก้นแม่น้ำ และสายน้ำเล็กๆไหลผ่าน อย่างขมักเขม่น ท่ามกลางอุณหภูมิที่สูงถึง 40องศา แต่ความเย็นของสายน้ำและร่มเงาของต้นไม้ริมแม่น้ำ ช่วยให้ชาวบ้านกลุ่มดังกล่าวคลายร้อนลงไปอย่างมาก

นายสยาม เยาวยอด อดีตรองนายกองค์การบริหารส่วนตำบลแม่สิน เปิดเผยว่า แม่น้ำยมบริเวณนี้ มีทองคำอยู่ในสายน้ำจริง ซึ่งชาวบ้านมักจะมาร่อนหาทองเป็นประจำในช่วงหน้าแล้งที่น้ำแห้งขอด โดยมีตำนานว่าบริเวณยอดเขาริมแม่น้ำ มีรูที่ทะลุลงมาถึงแม่น้ำยม เคยมีชาวบ้านนำลูกมะพร้าวหย่อนใส่รู ปรากฏว่ามะพร้าวลูกดังกล่าวกลิ้งมาออกที่ปากถ้ำ ในแม่น้ำยม ชาวบ้านเชื่อว่าเป็นถ้ำพญานาค ในวันพระจะพบทองคำอยู่ในถ้ำจึงเรียกว่า วังคำตัด (คำ=ทอง)

 

คนเก่าคนแก่เคยเล่าให้ฟังว่า มีครอบครัวหนึ่ง ผู้เป็นสามี มีภรรยา2คน ได้เข้าไปถากไปขูดทองในถ้ำ ได้เป็นผงเป็นสะเก็ดทองชิ้นเล็กๆ จึงให้ภรรยาหลวงคอยเก็บใว้ทีละเล็กๆน้อยๆ แต่ภรรยาน้อยโลภมาก  จึงให้สามีขุดๆตัดๆถากๆ และเพื่อให้ได้ทองมากๆ ปรากฏว่า ทองเหล่านั้นถูกดูดกลับไปทั้งหมด เศษผงและสะเก็ดทองที่ชาวบ้านร่อนหาอยู่นี้จึงเชื่อว่า เป็นส่วนที่ชายคนดังกล่าว ขูดได้ทีละเล็กๆน้อยๆ

 

นางสุนันท์ อายุ 60ปี ชาวบ้านที่มาร่อนทองเปิดเผยว่า พวกตนประกอบอาชีพทำสวนส้ม แต่เมื่อถึงช่วงหน้าแล้งก็จะมาร่อนทองหารายได้เสริม โดยคนเก่าคนแก่แต่โบราณบอกใว้ว่าในแม่น้ำมีทองคำ ช่วงนี้อากาศร้อน จึงทำสวนครึ่งวันแล้วมานั่งแช่น้ำคลายร้อน และร่อนทองครึ่งวัน บางวันก็ได้ บางวันก็ไม่ได้ บางคนได้มากได้น้อยแตกต่างกัน บางคนได้ชิ้นใหญ่ชิ้นน้อยก็แล้วแต่โชค ทองที่ได้เป็นทองบริสุทธิ์ เรียกว่าทองนพคุณ ร้านทองทุกร้านรับซื้อใว้หมด ถือเป็นรายได้เสริมในยามที่เศรษกิจไม่ค่อยดีแบบนี้ และเป็นการคลายร้อนจากสภาพอากาศช่วงหน้าแล้งนี้ด้วย