ครม. เคาะอนุมัติหลักการร่าง พ.ร.ฎ. กำหนดให้ “วาฬสีน้ำเงิน” เป็นสัตว์ป่าสงวน ด้านกรมทะเลชายฝั่ง ย้ำ!! ช่วยกันดูแลไม่ให้สูญพันธุ์จากท้องทะเลไทย

นายอภิชัย เอกวนากุล รองอธิบดีกรมทรัพยากรทางทะเลและชายฝั่ง รักษาราชการแทนอธิบดีกรมทรัพยากรทางทะเลและชายฝั่ง รรท.อทช. เปิดเผยว่า วาฬสีน้ำเงินเป็นสัตว์ที่มีบทบาทสำคัญในด้านการค้าระหว่างประเทศ ซึ่งปัจจุบันไม่ได้มีมาตรการป้องกันการที่สัตว์ทะเลหายากและใกล้สูญพันธุ์ติดเครื่องมือประมง โดยมีการรณรงค์ในเชิงป้องกัน เช่น การให้เครื่องหมาย Dolphin free tuna สำหรับผลิตภัณฑ์ทูน่าซึ่งมีกระบวนการจับโดยไม่ทำอันตรายโลมา หรือการกีดกันสินค้ากุ้งทะเลจากประเทศไทย เนื่องจากปัญหาการที่มีเครื่องมือประมงอวนลากกุ้งติดเต่าทะเลโดยบังเอิญ การที่ประเทศไทยให้ความสำคัญในเรื่องการอนุรักษ์สัตว์ทะเลหายากและใกล้สูญพันธุ์เหล่านี้ ย่อมส่งผลดีในเรื่องการค้าระหว่างประเทศ รวมทั้งเป็นการสร้างภาพลักษณ์ที่ดีในเรื่องการอนุรักษ์ทรัพยากรทางทะเลและชายฝั่ง โดยเฉพาะสัตว์ทะเลเลี้ยงลูกด้วยนมที่มีขนาดใหญ่

นอกจากนี้ ในระบบห่วงโซ่อาหาร วาฬสีน้ำเงินจัดเป็นกลุ่มผู้บริโภคลำดับสูงซึ่งต้องอาศัยการค้ำจุนของผู้ผลิตเบื้องต้น ได้แก่ แพลงก์ตอนพืชผ่านต่อสายพลังงานมายังแพลงก์ตอนสัตว์ ลูกปลา และสัตว์น้ำชนิดต่างๆ ตามปิรามิดอาหาร การพบวาฬสีน้ำเงินอาศัยอยู่ในพื้นที่ใดย่อมแสดงว่าพื้นที่นั้นมีความอุดมสมบูรณ์ของแหล่งอาหาร วาฬสีน้ำเงินจึงเป็นตัวชี้วัดความอุดมสมบูรณ์ของทรัพยากรสัตว์น้ำและระบบนิเวศ การบริหารจัดการพื้นที่เพื่อการอนุรักษ์และคุ้มครองวาฬสีน้ำเงิน รวมทั้งการใช้ประโยชน์จากทรัพยากรและสิ่งแวดล้อมที่ถูกต้อง จึงเป็นอีกหนทางในการฟื้นฟูความอุดมสมบูรณ์ให้กับพื้นที่ทางทะเลของไทย

นายอภิชัย รรท.อทช. กล่าวว่า กระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม (ทส.) โดยกรมทรัพยากรทางทะเลและชายฝั่ง (ทช.) ในฐานะหน่วยงานรับผิดชอบในด้านการสงวน อนุรักษ์ และคุ้มครองสัตว์ทะเลหายาก จึงเสนอรายชื่อปลาฉลามเสือดาวในการกำหนดให้เป็นสัตว์ป่าคุ้มครอง และวาฬสีน้ำเงิน ในการกำหนดให้เป็นสัตว์ป่าสงวน ตามพระราชบัญญัติสงวนและคุ้มครองสัตว์ป่า พ.ศ. 2562 ซึ่งในวันนี้ (23 พ.ค. 2566) ที่ประชุมคณะรัฐมนตรีมีมติอนุมัติและเห็นชอบ อนุมัติหลักการร่างพระราชกฤษฎีกากำหนดให้สัตว์ป่าบางชนิดเป็นสัตว์ป่าสงวน (ฉบับที่ ..) พ.ศ. …. ตามที่กระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อมเสนอ และให้ส่งสำนักงานคณะกรรมการกฤษฎีกาตรวจพิจารณา พร้อมกับให้กระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อมดำเนินการประกาศยกเลิกการกำหนดให้วาฬสีน้ำเงิน (Balaenoptera musculus) เป็นสัตว์ป่าควบคุมโดยให้มีผลใช้บังคับในวันเดียวกับร่างพระราชกฤษฎีกาในเรื่องนี้

ทั้งนี้ ร่างพระราชกฤษฎีกาและร่างกฎกระทรวงที่กระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อมเสนอ โดยร่างพระราชกฤษฎีกากำหนดให้สัตว์ป่าบางชนิดเป็นสัตว์ป่าสงวน (ฉบับที่ ..) พ.ศ. …. เป็นการกำหนดให้วาฬสีน้ำเงิน (Balaenoptera musculus) เป็นสัตว์ป่าสงวน เพิ่มเติมจากเดิมที่กำหนดให้วาฬสีน้ำเงินเป็นสัตว์ป่าควบคุมตามประกาศกระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม เรื่อง กำหนดให้สัตว์ป่าบางชนิดเป็นสัตว์ป่าควบคุม พ.ศ. 2565 แต่โดยที่วาฬสีน้ำเงินเป็นสัตว์ที่มีขนาดใหญ่ที่สุดในโลกได้ถูกขึ้นบัญชีสถานภาพให้เป็นชนิดพันธุ์ใกล้สูญพันธุ์ (Endangered species: EN) ในระดับโลก (IUCN Red List) และในประเทศไทย จึงจำเป็นต้องสงวนและอนุรักษ์ไว้อย่างเข้มงวด ประกอบกับหน่วยงานที่เกี่ยวข้องเห็นชอบด้วยในหลักการร่างพระราชกฤษฎีกาดังกล่าว

วาฬสีน้ำเงินเป็นสัตว์ขนาดใหญ่ที่สุดในโลก มีแหล่งอาศัยในพื้นที่ทางทะเลระหว่างประเทศ ในประเทศไทยเองมีข้อมูลการพบเห็นวาฬสีน้ำเงินเฉพาะทะเลฝั่งอันดามันเพียง 3 ครั้ง โดยพบครั้งแรก เมื่อปี 2550 ที่หมู่เกาะสุรินทร์ จ.พังงา ต่อมาพบเข้ามาเกยตื้นที่เกาะลิบง จ.ตรัง เมื่อปี 2556 ล่าสุดเมื่อปี 2560 พบที่หมู่เกาะสิมิลัน จ.พังงา สำหรับลักษณะของวาฬสีน้ำเงิน ส่วนหัวมีสีน้ำเงินสม่ำเสมอ ลำตัวด้านหลังมีสีน้ำเงินอมเทา ส่วนท้องสีจางกว่าเล็กน้อย ด้านหลังและด้านข้างมีลายสีน้ำเงินหรือเทาอ่อนมีลักษณะเป็นดวงๆ เหมือนรอยด่าง ลำตัวเพรียวยาว ส่วนหัวกว้างคล้ายตัวยู (U-shaped) เมื่อมองจากด้านบน มีสันกลางหัว 1 สัน มีช่องหายใจขนาดใหญ่ 2 รู มีซี่กรอง 260-400 คู่ แต่ละซี่ยาวประมาณ 100 เซนติเมตร ลักษณะของซี่กรองค่อนข้างหยาบ มีร่องใต้คาง 60 -88 ร่อง ยาวเกือบถึงสะดือ ครีบหลังมีขนาดเล็กอาจมีรูปร่างคล้ายสามเหลี่ยมหรือลาดเอียง ปลายครีบแหลมหรือกลมมน ฐานครีบหลังตั้งอยู่ค่อนไปทางหาง คอดหางหนา ครีบข้างเพรียวยาว ปลายครีบแหลม และมีสีอ่อนกว่าส่วนอื่นของครีบ มีความยาวได้ถึงร้อยละ 15 ของความยาวลำตัว ครีบหางกว้างประมาณ 1 ส่วน 4 ของความยาวลำตัว มีร่องกึ่งกลางระหว่างแพนหาง

อย่างไรก็ตาม หากวาฬสีน้ำเงินถูกยกระดับให้เป็นสัตว์ป่าสงวน ภาครัฐจะต้องมีการดูแลและหามาตรการที่เข้มงวด ครอบคลุมจะไม่รบกวนหรือคุกคามและก่อให้เกิดอันตรายกับวาฬสีน้ำเงิน ซึ่งจะเป็นการรักษาระบบนิเวศของสัตว์ทะเลให้เกิดความสมบูรณ์นอกจากนี้ยังเป็นการกระตุ้นการมีส่วนร่วมของชุมชนและประชาชนให้มีจิตอนุรักษ์ ดูแลระบบนิเวศวิทยาทางทะเล ทั้งนี้ ที่ผ่านมาได้มีสัตว์ทะเลหายากขึ้นทะเบียนเป็นสัตว์ป่าสงวน (ตาม พ.ร.บ.) สัตว์ป่าสงวน (ตาม ร่าง พ.ร.ฎ.) คือ พะยูนหรือหมูน้ำ (Dugong dugon) วาฬบรูด้า (Balaenoptera edeni) วาฬโอมูระ (Balaenoptera omurai) และล่าสุดประกาศให้วาฬสีน้ำเงิน (Balaenoptera musculus) เป็นสัตว์ป่าสงวน เพิ่มเติม “นายอภิชัย รรท.อทช. กล่าวด้วยความภาคภูมิใจ”